Het begrip netcongestie ontstaat wanneer de vraag naar, of het aanbod van elektriciteit groter is dan wat het elektriciteitsnet kan transporteren. Denk hierbij aan een verkeersopstopping op de snelweg. Als te veel auto’s tegelijkertijd de weg op willen, ontstaat er stilstand. Een vergelijkbare mismatch tussen beschikbare capaciteit en transportbehoefte doet zich voor op ons huidige elektriciteitsnet. Dit wordt grofweg veroorzaakt door drie belangrijke factoren.
1. Ten eerste neemt ons stroomverbruik voortdurend toe, gedreven door zowel bevolkingsgroei als economische welvaart. Bovendien draagt de voortschrijdende elektrificatie bij aan deze stijgende vraag, aangezien steeds meer processen, systemen en producten elektrische energie vereisen. Deze groei zal naar verwachting blijven toenemen en heeft een cruciale rol in de energietransitie.
2. Daarnaast is het huidige stroomnet ontworpen voor éénrichtingsverkeer: van energiecentrale naar consument. Met de opkomst van decentrale duurzame energieproductie, zoals zonnepanelen op daken van huizen en bedrijven, wordt er echter ook energie teruggeduwd in het net. Dit is vergelijkbaar met het omzetten van een eenbaansweg in tweerichtingsverkeer. Dit kan incidenteel wel werken, maar bij grootschalige toepassing ontstaan problemen.
3. Tot slot zijn de netwerkzwaartepunten gebaseerd op centrale energieproductie. Vanuit enkele grote centrales wordt de energie door het land gedistribueerd. De kabels bij deze centrales zijn dik, terwijl dunbevolkte gebieden dunnere kabels hebben. Ironisch genoeg zijn juist deze gebieden interessante plekken voor zonne- en windenergieopwekking, maar zijn de lokale netwerken hier niet op voorbereid.